Bảo hiểm xã hội không phải là từ ngữ quá xa lạ đối với người dân, nhưng không phải ai cũng hiểu đúng nghĩa của nó. Hiện nay, các nội dung về bảo hiểm xã hội và chế độ bảo hiểm được quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và kèm theo các văn bản hướng dẫn khác. Vậy bảo hiểm xã hội là gì? Hãy cùng mình tìm hiểu kĩ hơn về nó dưới bài viết này nhé!
Phụ lục bài viết
Bảo hiểm xã hội bắt buộc
1.1. Bảo hiểm xã hội bắt buộc là gì?
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại bảo hiểm do Nhà nước tổ chức mà người lao động, người sử dụng lao động, và được áp dụng cho nhiều đối tượng lao động khác nhau nhằm bảo vệ quyền và lợi ích và tất cả đều bắt buộc phải tham gia.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm những chế độ: chế độ thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tuổi tuất.
Trong đó, người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc tuân thủ các quy định chung về mức phí phải nộp, phương thức và thời gian để được hưởng các chế độ của bảo hiểm theo đúng quy định của pháp luật.
Mặt khác, BHXH bắt buộc khác với BHXH tự nguyện là BHXH tự nguyện người tham gia được lựa chọn mức phí phải nộp, phương thức phù hợp với thu nhập cá nhân và ngược lại.
Theo các quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2014, BHXH bắt buộc có những đặc điểm sau đây:
Thứ nhất, tham gia bảo hiểm này mang tính bắt buộc
Luật Bảo hiểm xã hội 2014 qui định các đối tượng phải tham gia bảo hiểm bắt buộc, trường hợp vi phạm về việc tham gia BHXH thì sẽ bị xử phạt theo đúng qui định.
Thứ hai, pháp luật quy định cụ thể về mức phí phải nộp và phương thức nộp BHXH
Tại Điều 85,86 Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định về mức đóng và phương thức đóng của người lao động và người sử dụng lao động.
Thứ ba, người tham gia bảo hiểm bắt buộc được hưởng nhiều chế độ hơn
Dành cho những người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, sẽ được hưởng các chế độ như ốm đau, thai sản, lương hưu, tai nạn lao động,…
Có thể nói qua nhiều sự tranh chấp về những vấn đề giữa chủ và người làm công, cùng với sự phát triển kinh tế – xã hội, trình độ kỹ thuật chuyên môn và nhận thức về BHXH của người lao động ngày càng nâng cao thì việc chủ động xử lý, khắc phục những việc ngoài ý muốn ngày càng được hoàn thiện. Nhưng, chỉ đến khi xuất hiện BHXH với tư cách là thiết chế xã hội thì những tranh chấp, khó khăn mới dần được giải quyết ổn thỏa và hiệu quả.
Sự xuất hiện của bảo hiểm xã hội chính là một tất yếu mà hầu hết thành viên trong xã hội cần thiết phải tham gia hệ thống BHXH.
Từ những điều nêu trên, BHXH trở thành nhu cầu và quyền lợi của người lao động.
1.2. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc
Đầu tiên, là người lao động mang quốc tịch Việt Nam
- Người làm việc có hợp đồng lao động không thời hạn và có thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hay một công việc có thời gian từ đủ 03 đến 12 tháng.
- Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời gian từ đủ 01 đến 03 tháng.
- Cán bộ, công chức, viên chức.
- Sĩ quan, quân nhân quân đội nhân dân, sĩ quan, hạ sĩ quan,….
- Chiến sĩ công an nhân dân, học viên quân đội, công an,…
- Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng được quy định tại Luật người lao động Việt Nam
- Người quản lý doanh nghiệp, quản lý điều hành hợp tác xã
1.3. Quyền lợi khi tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Số 1: chế độ ốm đau: khi người lao động bị ốm hay tai nạn mà không phải tai nạn lao động phải nghĩ việc và có sự xác nhận của bác sĩ, cơ quan khám chữa bệnh có thẩm quyền thì sẽ được hưởng chế độ ốm đau.
Số 2: chế độ thai sản: khi người lao động là lao động nữ mang thai, sinh con, mang thai hộ, nhận nuôi con dưới 06 tháng tuổi, lao động nam đang đóng BHXH có vô sinh con sẽ được hưởng chế độ này. Điều kiện là người lao động phải đóng BHXH từ đủ 06 đến 12 tháng trước khi sinh hay nhận con nuôi.
Số 3: tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp: khi người lao động bị tai nạn tại nơi làm việc và trong thời gian làm việc, phải có giám định bị suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên thì mới được hưởng chế độ này.
Số 4: chế độ hưu trí: người lao động khi nghỉ việc đã hoàn thành đủ BHXH từ 20 năm trở lên.
Số 5: chế độ tử tuất: người lao động khi chết đi thì người thân hoặc người lo mai tang sẽ hưởng trợ cấp mai tang, trợ cấp tuất hàng tháng và trợ cấp tuất 1 lần.
Mức đóng bảo hiểm xã hội theo qui định hiện hành
Theo quy định tại điểm 2.6 khoản 2 Điều 6 Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 thì mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động được qui định như sau:
- Đối với người lao động làm công việc hoặc chức danh giản đơn nhất trong điều kiện lao động bình thường thì mức tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc không thấp hơn mức lương tối thiểu tại thời điểm đóng.
- Đối với người lao động làm công việc hoặc chức danh đòi hỏi lao động qua đào tạo, học nghề phải cao hơn ít nhất 7% so với mức lương tối thiểu
- Đối với người lao động làm công việc hoặc chức danh có điều kiện lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm phải cao hơn ít nhất 5%; công việc hoặc chức danh có điều kiện lao động đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm phải cao hơn ít nhất 7% so với mức lương của công việc hoặc chức danh có độ phức tạp tương đương, làm việc trong điều kiện lao động bình thường.
